سال پنجم هجری قمری: آغاز غزوه ذات الرّقاع

به پیامبر اكرم(ص) خبر داده شد كه جنگجویان دو تیره "بنی محارب" و "بنی ثعلبه" از قبیله غطفان در سرزمین نجد (از بخش های مركزی جزیرة العرب) با گردآوری نیرو و تهیه ی تجهیزات و امكانات لازم، آماده ی یورش به سوی مدینه ی منوره و جنگ با مسلمانان شده اند.

پیامبر(ص) برای دفع تهاجم دشمن و غافل گیر كردن آنان، در دهم محرم سال پنجم قمری (چهل و هفتمین ماه هجرت) در رأس چهارصد( به روایتی هفتصد و یا هشتصد) تن از سربازان اسلام، از مدینه بیرون رفت و عازم منطقه نجد گردید.

اما همین كه به این منطقه وارد شد، دشمنان به هراس افتاده و به كوه ها و بلندی های اطراف پراكنده گردیدند. ولیكن از دور مراقب مسلمانان بوده تا آنان را در فرصتی مناسب، در كمین خویش گرفتار سازند. پیامبر(ص) كه از قصد آنان آگاه بود، جانب احتیاط را مراعات می كرد و بدین جهت برای نخستین بار، آن حضرت و مسلمانان همراه وی، نمازشان را به صورت "نماز خوف" به جا آوردند.104

1. نماز، بالاترین وقت ملاقات و استحضار و حضور در محضر خدا است... نماز برای خضوع و خشوع جعل شده است با همه مراتب خضوع و خشوع. [در محضر بهجت:1/222]

2. نماز، جامی است از اَلَذّ لذایذ [لذّت بخش ترین لذتها] که چنین خمری خوشگوار در عالمِ وجود نیست! [در محضر بهجت:1/222]

3. نماز، اعظم مظاهر عبودیّت است که در آن، توجه به حقّ می شود. [در محضر بهجت:2/377]

4. تمام لذتها روحی است؛ و آن چه از لذات که در طیب [عطر] و یا از راه نساء به صورت حلال تکوینا ً مطلوب است، بیش از آن و به مراتب بالاتر، در نماز است. [در محضر بهجت:2/392]

5. قُرب، مراتبی دارد و بالاترین آنها لقاء است. و هر مرتبه از مراتب قُرب را مقرّبی است که بالاترین آنها نماز است. [نکته های ناب: 78]

6. نماز، عروج مؤمن است و عروج، مستلزم قرب و لقاء است... مؤمن بعد از لقای او، نه تنها به سراغ حبشیّه [زن زشت، کنایه از غیر خدا] نخواهد رفت، که خیال او را هم نخواهد کرد. [نکته های ناب: 82]

7. ما عظمتی نداریم، همین اندازه عظمت داریم که می ایستیم؛ بعد همین را در رکوع، نصفه می کنیم؛ و بعد به سجده و خاک بر می گردیم. [نکته های ناب:83]

اگر بدانیم اصلاح امور انسان به اصلاح عبادت، و در رأس آنها نماز است، که به واسط? خضوع و خشوع و آن هم به اِعراض از لَغو محقّق می شود، کار تمام است!

8. شاید حکمت تکرار نماز – علاوه بر تثبیت – سیر باشد؛ به این نحو که هر نمازی از نماز قبلی بهتر، و نماز قبلی زمینه ساز نماز بعدی باشد.[نکته های ناب:81]

9. قیام بنده در نماز، اظهار عبودیّت و سکون است، و این که هیچ حرکتی از خود ندارد؛ و سجود غایت خضوع است.[نکته های ناب:83]

ادامه در ادامه مطلب .....

اين مطالب خاطرات يكي از نمازگزاران حضرت آيت الله العظمي بهجت (ره) بود كه توسط پسر اين مرجع تقليد فقيد در مراسم سالگرد حضرت آيت الله بهجت (ره) در مسجد صاحب الزمان (عج) ورامين بازگو شد.

«تهران زندگي مي كردم، كارم در زمينه كامپيوتر بود، روزي از تلويزيون يكي از نمازهايي را كه آيت الله بهجت (ره) مي خواندند را ديدم و لذت بردم.

تصميم گرفتم به قم بروم و نماز جماعتم را به امامت آيت الله بهجت (ره) بخوانم، همين كار را هم كردم، به قم رفتم، ديدم بله همان نماز باشكوهي كه در تلويزيون ديدم در قم اقامه مي شود، نمازهاي پشت آقا بسيار برايم شيرين و لذت بخش بود، برنامه ام را طوري تنظيم كردم كه هر روز صبح بروم قم و نماز صبحم را به امامت آقاي بهجت بخوانم و به تهران برگردم.

يك سال كارم همين شده بود، هر روز صبح مي رفتم قم نماز مي خواندم و برمي گشتم، در اين زمان شيطان هم بيكار ننشسته بود، هر روز مرا وسوسه مي كرد كه چرا از كار و زندگي مي زني و به قم مي روي؟ خوب همين نماز را در تهران بخوان و …

كم كم نسبت به فريادهاي آيت الله بهجت (ره) هنگام سلام دادن آخر نماز حساس شده بودم، آخه چرا آقا فرياد مي كشه؟ چرا داد مي زنه؟ چرا با درد سلام مي ده؟ حساسيتم طوري شده بود كه خودم قبل از سلام هاي آقا سلام مي دادم.

به خودم گفتم من اگر نفهمم چرا آقا موقع سلام آخر نماز فرياد مي كشه ديگه نميام قم نماز بخونم، همون تهران مي خونم، اين هفته هفته آخرمه …

يك روز آومدم و رفتم دم درب منزل آقا، در زدم، گفتم بايد بپرسم دليل اين فريادهاي بلند چيه، رفتم ديدم آقا ميهمان داشتند، گوشه اتاق نشستم و در افكار خودم غوطه ور شدم، تو ذهن خودم با آقا حرف مي زدم، آقا اگر بهم نگي مي رم هان! آقا ديگه نميام پشتت نماز بخونم هان! تو همين افكار بودم كه آيت الله بهجت انگار حرفامو شنيده باشه سر بلند كرد و به من خيره شد، به خودم لرزيدم، يعني آقا فهميده من چي مي گفتم؟ من كه تو دلم گفتم، بلند حرفي نزدم، چطور شنيد؟

سرم را پايين انداختم و آرام از مجلس خارج شدم و به تهران برگشتم، در راه دائما با خودم مي گفتم آقا چطور حرف هاي من را شنيد؟ در همين افكار بودم تا اينكه شب شد و خوابيدم، در خواب ديدم پشت آيت الله بهجت (ره) ايستادم و در صف اول نماز مي خوانم، متعجب شدم، در بيداري اصلا نمي توانستم به چند صف جلو برسم چه برسد به اينكه برم صف اول!

خوشحال بودم و پشت آقا نماز مي خواندم، يك دفعه تعجب كردم، ديدم در جلوي آقا، روبروي محراب يك دربي باز است به يك باغ بزرگ و آباد، آخه اين در رو كي باز كردند؟ اصلا قم چنين باغ بزرگي نداره، تعجب كردم، باغ سر سبز و پر از ميوه اي بود، خداي من اين باغ كجا بوده؟ در همين افكار بودم كه به سلام آخر نماز رسيديم، در انتهاي نماز و هنگام سلام نماز درب باغ محكم بسته شد، يك لحظه از خواب پريدم.

يعني من خواب بودم؟ آقا جواب سئوال من رو در خواب دادند، پس راز اين فرياد بلند آقا هنگام سلام نماز درد دل كندن از آن باغ آباد و بازگشت به زمين خاكي بود؟ به دليل اين درد آقا فرياد مي كشيد، من جواب سئوالم رو گرفته بودم و پس از آن سه سال ديگر عاشقانه هر روز صبح براي نماز به قم مي رفتم و سپس به تهران بازمي گشتم تا آقا رحلت كردند.»

اين روايت بعد فوت ايشان توسط فرزند ايشان در يك مراسم بازگو شده است...

1. نماز آیات  

نماز آیات به واسطه چهار چیز واجب مى‏شود: اول: گرفتن خورشید. دوم: گرفتن ماه، اگر چه مقدار کمى از آنها گرفته شود و کسى هم از آن نترسد. سوم: زلزله، اگر چه کسى هم نترسد. چهارم: رعد و برق و بادهاى سیاه و سرخ و مانند اینها در صورتى که بیشتر مردم بترسند،

که بنابر احتیاط واجب باید براى اینها هم نماز آیات بخوانند.

اگر از چیزهایى که نماز آیات براى آنها واجب است بیشتر از یکى اتفاق بیفتد انسان باید براى هر یک از آنها یک نماز آیات بخواند، مثلا اگر خورشید بگیرد و زلزله هم بشود باید دو نماز آیات بخواند.

دستور خواندن نماز ایات:

نماز آیات دو رکعت است و در هر رکعت پنج رکوع دارد، و دستور آن این است که انسان بعد از نیت، تکبیر بگوید و یک حمد و یک سوره تمام بخواند و به رکوع رود و سر از رکوع بردارد، دوباره یک حمد و یک سوره بخواند، باز به رکوع رود تا پنج مرتبه، و بعد از بلند شدن از رکوع پنجم دو سجده نماید و برخیزد و رکعت دوم را هم مثل رکعت اول بجا آورد و تشهد بخواند و سلام دهد.

در نماز آیات ممکن است انسان بعد از نیت و تکبیر و خواندن حمد،آیه‏هاى یک سوره را پنج قسمت کند و یک آیه یا بیشتر از آن را بخواند وبه رکوع رود و سر بردارد و بدون این که حمد بخواند قسمت دوم همان سوره را بخواند و به رکوع رود و همین طور تا پیش از رکوع پنجم سوره را تمام نماید، مثلا به قصد سوره "قل هو الله احد" بسم الله الرحمن الرحیم بگوید و به رکوع رود، بعد بایستد و بگوید: "قل هو الله احد" دوباره به رکوع رود و بعد از رکوع بایستد و بگوید: "الله الصمد" باز به رکوع رود و بایستد و بگوید: "لم یلد و لم یولد" و برود به رکوع بازهم سر بردارد و بگوید: "و لم یکن له کفوا احد" و بعد از آن به رکوع پنجم رود و بعداز سر برداشتن، دو سجده کند و رکعت دوم را هم مثل رکعت اول بجا آورد و بعد از سجده دوم، تشهد بخواند و نماز را سلام دهد.

2. نماز میت

نماز خواندن بر میت مسلمان، اگر چه بچه باشد، واجب است. ولى باید پدر و مادر آن بچه یا یکى از آنان مسلمان باشند و شش سال بچه تمام شده باشد.

نماز میت باید بعد از غسل و حنوط و کفن کردن او خوانده شود. و اگرپیش از اینها یا در بین اینها بخوانند، اگر چه از روى فراموشى یا ندانستن مساله باشد، کافى نیست.

کسى که به میت نماز مى‏خواند، باید رو به قبله باشد و نیز واجب است میت را مقابل او به پشت بخوابانند، به طورى که سر او به طرف راست نمازگزار و پاى او بطرف چپ نمازگزار باشد.

دستور خواندن نماز میت:

نماز میت پنج تکبیر دارد و اگر نماز گزار پنج تکبیر به این ترتیب بگوید کافى است: بعد از نیت و گفتن تکبیر اول بگوید: "اشهد ان لا اله الا الله و ان محمدا رسول الله". و بعد از تکبیر دوم بگوید: "اللهم صل على محمد و آل محمد". و بعد از تکبیر سوم بگوید: "اللهم اغفر للمؤمنین و المؤمنات". و بعد از تکبیر چهارم اگر میت مرد است بگوید: "اللهم اغفر لهذا المیت" و اگر زن است بگوید: "اللهم اغفر لهذه المیت" و بعد تکبیر پنجم را بگوید. و بهتر است بعد از تکبیر اول بگوید: "اشهد ان لا اله الا الله وحده لا شریک له و اشهد ان محمدا عبده و رسوله ارسله بالحق بشیرا و نذیرا بین یدى الساعة". و بعد از تکبیر دوم بگوید: "اللهم صل على محمد و آل محمد و بارک على محمد و آل محمد و ارحم محمدا و آل محمد کافضل ما صلیت و بارکت و ترحمت و المرسلین و الشهداء و الصدیقین و جمیع عباد الله الصالحین". و بعد از تکبیر سوم بگوید: "اللهم اغفر للمؤمنین و المؤمنات و المسلمین و المسلمات الاحیاء منهم و الاموات تابع بیننا و بینهم بالخیرات انک مجیب الدعوات انک على کل شى‏ء قدیر". و بعد از تکبیر چهارم اگر میت مرد است بگوید: "اللهم ان هذا عبدک و ابن عبدک و ابن امتک نزل بک و انت‏خیر منزول به اللهم انا لا نعلم منه الا خیرا و انت اعلم به منا اللهم ان کان محسنا فزد فى احسانه و ان کان مسیئا فتجاوز عنه و اغفر له اللهم اجعله عندک فى اعلى علیین و اخلف على اهله فى الغابرین و ارحمه برحمتک یا ارحم الراحمین". و بعد تکبیر پنجم را بگوید. ولى اگر میت زن است بعد از تکبیر چهارم بگوید: "اللهم ان هذه امتک و ابنة عبدک و ابنة امتک نزلت بک و انت‏خیر منزول به اللهم انا لا نعلم منها الا خیرا و انت اعلم بها منا اللهم ان کانت محسنة فزد فى احسانها و ان کانت مسیئة فتجاوز عنها و اغفر لها اللهم اجعلها عندک فى اعلى علیین و اخلف على اهلها فى الغابرین و ارحمها برحمتک یا ارحم الراحمین".

3. نماز قضا

 منبع رساله ی  امام خامنه ای 

کسى که نماز واجب خود را در وقت آن نخوانده باید قضاى آن را بجاآورد، اگرچه در تمام وقت نماز خواب مانده یا به واسطه سستى، نماز نخوانده باشد ولى نمازهاى یومیه‏اى را که زن در حال حیض یا نفاس نخوانده قضا ندارد.

- اگر بعد از وقت نماز بفهمد نمازى را که خوانده باطل بوده باید قضاى آن را بخواند.

- کسى که نماز قضا دارد باید در خواندن آن کوتاهى نکند ولى واجب نیست فورا آن را بجا آورد.

- کسى که نماز قضا دارد مى‏تواند نماز مستحبى بخواند.

- اگر انسان احتمال دهد که نماز قضایى دارد یا نمازهایى را که خوانده صحیح نبوده، مستحب است احتیاطا قضاى آن را بجا آورد.

-قضاى نمازهاى یومیه لازم نیست به ترتیب خوانده شود مثلا کسى که یک روز نماز عصر و روز بعد نماز ظهر را نخوانده لازم نیست اول نماز عصر و بعداز آن نماز ظهر را قضا نماید.

- اگر بخواهد قضاى چند نماز غیر یومیه مانند نماز آیات را بخواند یا مثلا بخواهد قضاى یک نماز یومیه و چند نماز غیر یومیه را بخواند لازم نیست آنها را به ترتیب بجا آورد.

-- اگر کسى نداند که نمازهایى که از او قضا شده کدام یک جلوتر بوده لازم نیست به طورى بخواند که ترتیب حاصل شود و هر یک را مى‏تواند مقدم بداند.

- اگر کسى که نمازهایى از او قضا شده، مى‏داند کدام یک جلوتر قضا شده، احتیاط مستحب آن است که به ترتیب قضا کند و آنچه اول قضا شده اول بخواند و دومى را بعد و همین طور.

- اگر براى میتى مى‏خواهند نماز قضا بدهند، و مى‏دانند آن میت ترتیب قضا شدن را مى‏دانسته باز لازم نیست طورى قضا را بجا بیاورند که ترتیب حاصل شود.

- اگر براى میتى که در مساله پیش گفته شد بخواهند چند نفر را اجیر کنند که نماز بخوانند لازم نیست براى آنها وقت مرتب معین کنند که با هم شروع نکنند در عمل.

- اگر بدانند که میت ترتیب قضا شدن را نمى‏دانسته یا ندانند که مى‏دانسته، لازم نیست به ترتیب براى او قضا بجا بیاورند.

- در مساله پیش اگر بخواهند چند نفر را براى به جا آوردن نماز میت اجیر کنند لازم نیست وقت معین کنند و مى‏توانند همه با هم شروع به قضا کنند.

- کسى که چند نماز از او قضا شده و شماره آنها را نمى‏داند مثلا نمى‏داند چهار تا بوده یا پنج تا، چنانچه مقدار کمتر را بخواند کافى است و همچنین اگر شماره آنها را مى‏دانسته و فراموش کرده، اگر مقدار کمتر را بخواند کفایت مى‏کند.

- کسى که نماز قضا از همین روز یا روزهاى پیش دارد مى‏تواند قبل از خواندن نمازى که قضا شده، نماز ادایى را بخواند و لازم نیست نماز قضا را جلو بیندازد.

- کسى که مى‏داند یک نماز چهار رکعتى نخوانده و نمى‏داند نماز ظهر است‏یا عصر ست‏یا عشا، اگر یک نماز چهار رکعتى بخواند به نیت قضاى نمازى که نخوانده کافى است.

- اگر از روزهاى گذشته نمازهاى قضا دارد و یک نماز یا بیشتر هم از همان روز از او قضا شده، اگرچه لازم نیست نمازهاى قضا را پیش از نماز ادا بخواند حتى اگرچه وقت داشته باشد و ترتیب بین نمازهاى قضا را هم بداند ولى احتیاط استحبابى آن است که نمازهاى قضا مخصوصا نماز قضاى همان روز را پیش از نماز ادا بخواند.

- تا انسان زنده است اگر چه از خواندن نماز قضاهاى خود عاجز باشد دیگرى نمى‏تواند نمازهاى او را قضا نماید.

- نماز قضا را با جماعت مى‏شود خواند، چه نماز امام جماعت ادا باشد یا قضا، و لازم نیست هر دو یک نماز را بخوانند مثلا اگر نماز قضاى صبح را با نماز ظهر یا عصر امام بخواند اشکال ندارد.

- مستحب است بچه ممیز یعنى بچه‏اى که خوب و بد را مى‏فهمد به نماز خواندن و عبادتهاى دیگر عادت دهند بلکه مستحب است او را به قضاى نمازها هم وادار نمایند

4. نماز مستحب

- نمازهاى مستحبى زیاد است و آنها را نافله گویند. و بین نمازهاى مستحبى، به خواندن نافله‏هاى شبانه روز بیشتر سفارش شده، و آنها در غیر روز جمعه سى و چهار رکعتند، که هشت رکعت آن نافله ظهر و هشت رکعت نافله عصر و چهار رکعت نافله مغرب و دو رکعت نافله عشا و یازده رکعت نافله شب و دو رکعت نافله صبح مى‏باشد. و چون دو رکعت نافله عشا را بنابر احتیاط واجب باید نشسته خواند،یک رکعت‏ حساب میشود. ولى در روز جمعه بر شانزده رکعت نافله ظهر و عصر، چهار رکعت اضافه مى‏شود.

وقت نماز شب:

1- (افضل) بهتر است که نماز شب به هنگام سحر خوانده شود و هنگام سحر و شب از دیدگاه شرع عبارت است از یک سوم آخر شب و هر قدر به صبح نزدیکتر باشد بهتر است و فواید آن بیشتر خواهد بود.

2- ) وقت خواندن نماز شب، بعد از نصفه شب (ساعت 12 نیمه شب) تا طلوع صبح صادق و هر چه به سحر نزدیک اذان صبح (نماز صبح) نزدیکتر باشد، بهتر است.

الف)کیفیت نماز شب 
نماز شب یازده‌ رکعت است: چهار تا دو رکعت (مثل نماز صبح) به نیت نماز شب و یک نماز دو رکعت به نیت نماز شَفْعْ و یک نماز یک رکعتی به نیت نماز وَتْر
نیت: دو رکعت نماز شب می‌خوانم قُربة اِلی الله
- در رکعت اول: یک بار سوره حمد + یک بار سوره قل هو الله احد + رکوع + سجده
- در رکعت دوم: یک بار سوره حمد + یک بار سوره قل هو الله احد + قنوت + رکوع + سجده + تشهد + سلام.
(نماز شبی که در قست بالا آمده است را چهار بار تکرار کنید که جمعاً هشت رکعت نماز شب می‌شود).

نیت: دو رکعت نماز شَفْعْ می‌خوانم قُربة اِلی الله
- در رکعت اول: یک بار سوره حمد + یک بار سوره قل هو‌ الله احد + یک بار سوره قل اعوذ برب الناس + رکوع + سجده.
- در رکعت دوم: یک بار سوره حمد + یک بار سوره قل‌ هو الله احد + یک بار سوره قل اعوذ برب الفلق + قنوت + رکوع + سجده + تشهد + سلام.

نیت: یک رکعت نماز وَتْر می‌خوانم قُربة اِلی الله
- در رکعت اول: یک بار سوره حمد + سه بار سوره قل هو الله احد + یک بار سوره قل اعوذ برب الفلق + یک بار سوره قل اعوذ به رب الناس
- در قنوت: خواندن کامل قنوت + در حالیکه دستهایتان در حالت قنوت است، (با انگشتان دست راست یا با تسبیح) چهل بار بگویید:اَللّهُمَّ اِغْفِر لِلْمومِنینَ وَ اَلْمومِناتْ وَ اَلْمُسلِمینَ وَ اَلْمُسلِماتْ

«خدایا ببخش جمیع مؤمنین مرد و مؤمنین زن را».

و بعد از آن هفتاد بار بگویید:اَسْتَغْفِرُ اللهَ رَبی وَ اَتُوبُ اِلَیه

«آمرزش می‌طلبم از خدایی که پروردگارم است و بسویش باز می‌گردم».

سپس هفت بار بگویید:هذا مَقامُ الْعائِذِ بِکَ مِنَ اَلْنار

«این است مقام کسی که از آتش قیامت به تو پناه می‌برد».

سپس سیصد مرتبه بگویید:

اَلْعَفو«ببخش». و سپس یک بار بگویید:رَبّ اغْفِرْلى وَ ارْحَمْنى وَ تُبْ عَلىََّ اِنَّکَ اَنْتَ التّوابُ اَلْغَفُورُ الرّحیم

«پروردگارا ببخش مرا و رحم کن به من و توبه مرا بپذیر به راستی که تو، توبه پذیرنده، بخشنده و مهربانی».

+ رکوع + سجد + تشهد + سلام + (پایان نماز) + تسبیحات فاطمة زهرا (س)

تسبیحات حضرت زهرا (سلام الله علیها): (34 مرتبه، الله اکبر،  33 مرتبه، الحمد لله و 33 مرتبه، سبحان الله)

در حدیثی آمده: خواندن تسبیحات فاطمه زهرا (سلام الله علیها) از هزار رکعت نماز مستحب، نزد خداوند بهتر است.

- نمازهاى نافله را مى‏شود نشسته خواند ولى بهتر است دو رکعت نماز نافله نشسته را یک رکعت‏حساب کند. مثلا کسى که مى‏خواهد نافله ظهر را که هشت رکعت است نشسته بخواند، بهتر است‏شانزده رکعت بخواند. و اگر مى‏خواهد نماز وتر را نشسته بخواند، دو نماز یک رکعتى نشسته بخواند.

- نافله ظهر و عصر را در سفر نباید خواند. ولى نافله عشا را به نیت اینکه شاید مطلوب باشد، مى‏تواند بجا آورد.

ب)وقت نافله‏هاى یومیه

-نافله نماز ظهر پیش از نماز ظهر خوانده مى‏شود. و وقت آن از اول ظهر است تا موقعى که آن مقدار از سایه شاخص که بعداز ظهر پیدا مى‏شود، به‏اندازه دو هفتم آن شود. مثلا اگر درازى شاخص هفت وجب باشد، هر وقت مقدار سایه‏اى که بعد از ظهر پیدا مى‏شود به دو وجب رسید، آخر وقت نافله ظهر است.

- نافله عصر پیش از نماز عصر خوانده مى‏شود. و وقت آن تا موقعى است‏که آن مقدار از سایه شاخص که بعد از ظهر پیدا مى‏شود، به چهار هفتم آن برسد. و چنانچه بخواهد نافله ظهر یا نافله عصر را بعد از وقت آنها بخواند، بهتر است نافله ظهر را بعد از نماز ظهر، و نافله عصر را بعد از نماز عصر بخواند. و بنابر احتیاط واجب، نیت ادا و قضا نکند.

-وقت نافله مغرب، بعد از تمام شدن نماز مغرب است تا وقتى که سرخى طرف مغرب که بعد از غروب کردن آفتاب در آسمان پیدا مى‏شود، از بین برود.

- وقت نافله عشا، بعد از تمام شدن نماز عشا تا نصف شب است. و بهتر است بعد از نماز عشا بلافاصله خوانده شود.

- نافله صبح پیش از نماز صبح خوانده مى‏شود. و وقت آن بعد از گذشتن از نصف شب، به مقدار خواندن یازده رکعت نماز شب است. ولى احتیاط آن است که قبل از فجر اول نخوانند، مگر آن که بعد از نافله شب بلافاصله بخوانند، که‏در این صورت مانعى ندارد.

- وقت نافله شب از نصف شب است تا اذان صبح، و بهتر است نزدیک اذان صبح خوانده شود.

- مسافر و کسى که براى او سخت است نافله شب را بعد از نصف شب بخواند، مى‏تواند آن را در اول شب بجا آورد.

5. نماز غفیله

-یکى از نمازهاى مستحبى نماز غفیله است، که بین نماز مغرب و عشا خوانده مى‏شود. و وقت آن بعد از نماز مغرب است تا وقتى که سرخى طرف مغرب از بین برود. و در رکعت اول آن بعد از حمد، باید به جاى سوره، این آیه را بخوانند: "و ذا النون اذ ذهب مغاضبا فظن ان لن نقدر علیه فنادى فى الظلمات ان لا اله الا نت‏سبحانک انى کنت من الظالمین فاستجبنا له و نجیناه من الغم و کذلک ننجى المؤمنین". و در رکعت دوم بعد از حمد به جاى سوره، این آیه را بخوانند: "و عنده مفاتح الغیب لا یعلمها الا هو و یعلم ما فى البر و البحر و ما تسقط من ورقة الا یعلمها و لا حبة فى ظلمات الارض و لا رطب و لا یابس الا فى کتاب مبین". و در قنوت آن بگویند: "اللهم انى اسالک بمفاتح الغیب التى لا یعلمها الا انت ان تصلى على محمد و آل محمد و ان تفعل بى کذا و کذا". و به جاى کلمه کذا و کذا حاجتهاى خود را بگویند. و بعد بگویند: "اللهم انت ولى نعمتى و القادر على طلبتى تعلم حاجتى فاسالک بحق محمد و آل محمد علیه و علیهم السلام لما قضیتها لى".

6. نماز عید سعید قربان و فطر

-نماز عید فطر و قربان در زمان حضور امام علیه السلام واجب است و بایدبه جماعت ‏خوانده شود، و در زمان ما که امام علیه السلام غایب است مستحب میباشد. و احتیاط واجب آن است که آن را به جماعت نخوانند، ولى به قصد رجاء مانع ندارد. و چنانچه ولى فقیه یا ماذون از طرف او اقامه جماعت نماید،اشکال ندارد.

- وقت نماز عید قربان از اول آفتاب روز عید است تا ظهر.

- مستحب است نماز عید قربان را بعد از بلند شدن آفتاب بخوانند و در عید فطر مستحب است بعد از بلند شدن آفتاب افطار کنند و زکات فطره را هم بدهند بعد از نماز عید را بخوانند.

دستور خواندن

- نماز عید فطر و قربان دو رکعت است که در رکعت اول بعد از خواندن حمد و سوره باید پنج تکبیر بگوید، و بعد از هر تکبیر یک قنوت بخواند و بعداز قنوت پنجم تکبیرى بگوید و به رکوع رود و دو سجده بجا آورد و برخیزد، و در رکعت دوم چهار مرتبه تکبیر بگوید و بعد از هر تکبیر قنوت بخواند و تکبیر پنجم را بگوید و به رکوع رود و بعد از رکوع دو سجده کند و تشهد بخواند و نماز را سلام دهد

- در قنوت نماز عید قربان هر دعا و ذکرى بخوانند کافى است ولى بهتر است‏این دعا را به قصد امید ثواب بخوانند: "اللهم اهل الکبریاء و العظمة و اهل الجود و الجبروت و اهل العفو و الرحمة و اهل التقوى و المغفرة اسالک بحق هذا الیوم الذى جعلته للمسلمین عیدا و لمحمد صلى الله علیه و آله ذخرا و شرفا و کرامة و مزیدا ان تصلى على محمد و آل محمد و ان تدخلنى فى کل خیر ادخلت فیه محمدا و آل محمد و ان تخرجنى من کل سوء اخرجت منه محمدا و آل محمد صلواتک علیه و علیهم اللهم انى اسالک خیر ما سالک به عبادک الصالحون و اعوذ بک مما استعاذ منه عبادک المخلصون".

- مستحب است در نماز عید فطر و قربان قرائت را بلند بخوانند.

- نماز عید سوره مخصوصى ندارد، ولى بهتر است که در رکعت اول آن سوره"شمس" سوره و در رکعت دوم سوره "کاشیه" سوره را بخوانند، یا در رکعت اول سوره "سبح اسم" سوره و در رکعت دوم سوره "شمس" را بخوانند.

- مستحب است در روز عید فطر قبل از نماز عید به خرما افطار کند،و در عید قربان از گوشت قربانى بعد از نماز قدرى بخورد.

-مستحب است پیش از نماز عید غسل کند، و دعاهایى که پیش از نماز و بعد از آن در کتابهاى دعا ذکر شده به امید ثواب بخواند.

- مستحب است در نماز عید بر زمین سجده کنند و در حال گفتن تکبیرها دستها را بلند کنند و نماز را بلند بخوانند.

- بعد از نماز مغرب و عشاى شب عید فطر و بعد از نماز صبح و ظهر و عصر روز عید و نیز بعد از نماز عید فطر مستحب است این تکبیرها را بگویند:"الله اکبر الله اکبر لا اله الا الله و الله اکبر الله اکبر و لله الحمد الله اکبر على ما هدانا".

- مستحب است انسان در عید قربان بعد از ده نماز که اول آنها نماز ظهر روز عید و آخر آنها نماز صبح روز دوازدهم است تکبیرهایى را که در مساله پیش گفته شد بگوید و بعد از آن بگوید: "الله اکبر على ما رزقنا من بهیمة الانعام و الحمد لله على ما ابلانا" ولى اگر عید قربان را در منى باشد مستحب است بعداز پانزده نماز که اول آنها نماز ظهر روز عید و آخر آنها نماز صبح روز سیزدهم ذى‏حجه است، این تکبیرها را بگوید.

-کراهت دارد نماز عید را زیر سقف بخواند.

- اگر شک کند در تکبیرهاى نماز و قنوتهاى آن، اگر از محل آن تجاوز نکرده است بنابر اقل بگذارد، و اگر بعد معلوم شود که گفته بوده اشکال ندارد.

- اگر قرائت‏یا تکبیرات یا قنوتها را فراموش کند و بجا نیاورد، نمازش صحیح است.

- اگر رکوع یا دو سجده یا تکبیرة الاحرام را فراموش کند، نمازش باطل مى‏شود.

- اگر در نماز عید یک سجده یا تشهد را فراموش کند احتیاط مستحب آن است که بعد از نماز آن را رجاءا بجا آورد، و اگر کارى کند که براى آن،سجده سهو در نمازهاى یومیه لازم است، احتیاط مستحب آن است که بعد از نماز رجاءا دو سجده سهو براى آن نماز بنماید.

نماز از ارکان عبادات حق است ، بنابراین اول باید بدانیم چرا خداوند را عبادت می کنبم تا آنگاه فلسفه نماز نیز روشن گردد. یکی از پایدارترین و قدیمی ترین تجلیات روح آدمی و یکی از  اصیل ترین ابعاد وجود آدمی ، حس نیایش و پرستش است ، هر زمان و مکانی که بشر وجود داشته است ، نیایش و پرستش نیز وجود داشته است . پیامبران پرستش را نیاوردند و ابتکار نکردند ، بلکه نوع پرستش را یعنی نوع آداب و اعمالی که باید پرستش به آن شکل صورت گیرد به بشر آموختند . احساس نیایش ، احساس و نیاز غریزی است به کمالی برتر که در او نقصی نیست و جمالی که در آن زشتی وجود ندارد ، انسان در حال پرستش از وجود محدود خویش می خواهد پرواز کند و به حقیقتی پیوند یابد که در آنجا نقص و کاستی و فنا و محدویت وجود ندارد و به قول –اینشتاین – دانشمند بزرگ عصر ما : در این حال فرد به کوچکی آمال و اهداف بشری پی می برد و عظمت و جلالی را که در ماورای امور و پدیده ها در طبیعت و افکار تظاهر می نماید حس می کند . لذاپرستش جزء غرائز ذاتی و فطری بشر است ، یعنی بشر فطرتا گرایش دارد که یک چیز را تقدیس و تنزیه کند و خویشتن را به او نزدیک کند پیام قرآن این است که ای انسان ! رب خود ،پروردگار خود ،صاحب اختیار خودت را بپرست . الذی خلقکم و الذین من قبلکم : کسی که شما و گذشتگان شما را آفریده است . پرستش نوعی رابطه خاضعانه و ستایشگرانه و سپاسگرانه است که انسان با خدای خود برقرار می کند . عبادت و پرستش علاوه براینکه نیاز فطری بشر است ، راز آفرینش انسان نیز عبادت است و ماخلقت الجن و الانس الا لیعبدون (همانا جن و انس را نیافریدیم مگر برای اینکه مرا پرستش کنند )  عبادت یک پیمان الهی است که انسان در روز ازل با خدای خود پیمان عبودیت بسته است الم اعهدالیکم یا بنی ان لاتعبد و الشیطان انه لکم عدو مبین ،و ان اعبدونی هذا صراط مستقیم . (ای بنی آدم ، آیا من با شما پیمان نبستم که شیطان را پرستش نکنید و مرا پرستش کنید که راه راست است و شما را به سعادت می رساند .) عبادت ماموریت انسان است .

وما امروا الا لیعبدوا الله مخلصین له الدین ....؟ ( آیا مامور نشدید که فقط خدا را خالصانه پرستش کنید ) اکنون که روشن شد عبادت و پرستش از غرایز ذاتی و از نیازهای  فطری انسان است جایگاه نماز در پرستش و عبودیت روشن می شود : نماز عالی ترین تجلی پرستش و عبادت است ، زیرا پرستش یا قولی است یا عملی . و نماز هر دو را  در بر دارد چون اذکار نماز مانند قرائت حمد و سوره ، ذکر رکوع و سجود و تشهد عبادت قولی است و قیام و رکوع و سجود عبادت عملی است نماز رفیع ترین و با اهمیت ترین جایگاه را در عبادات دارد  و در راس آنها می باشد نماز منبع تغذیه روح انسان وامداد الهی است انسان با نماز می تواند قوت بگیرد و انرژی در جهت نیل به کمالات حاصل کند . واستعینوا و بالصبر  الصلاه.... (از نماز استمداد کنید ...) کسی که می خواهد یک مسلمان واقعی و مجاهد نیرومند باشد باید نماز خوان خالص و مخلص باشد علی (ع) در آخرین وصایایش که در واپسین لحظات عمر آن حضرت بود فرمود: الله الله فی الصلوه فانها عمود دینکم : ( خدا را خدا را ، درباره نماز که نماز استوانه خیمه دین شماست امام صادق(ع) در آخرین نفس های عمر با برکت خویش فرمودند : لن تنال شفاعتنا مستخفا بالصلاه (هرگز شفاعت ما به مردمی که نماز را سبک بشمارند، خواهد رسید ) . نماز بنیان اعتقادی انسان را به مبداء و معاد تقویت می کند . از حضرت علی (ع) سئوال شد : چرا ما دوبار سجده می کنیم . امیر مومنان (ع) این آیه را خواند : منها خلقناکم و فیها نعیدکم و منها نخرجکم تاره اخری . یعنی سجده یاد آور قیامت و صحنه محشر و مبعوث شدن انسان است .

شخصی از امام صادق (ع) پرسید : برترین چیزهایی که بندگان با آن به پروردگارشان تقرب می جویند و نزدیک می شوند چیست ، حضرت فرمودند : بعد از معرفت و شناخت (خداوند متعال ) من بهتر از نماز نمی دانم . و همین اهمیت نماز است که نسبت به کوتاهی به آن شدیدا نهی شده است از رسول اکرم (ص) روایت شده که فرمود: مبادا  نماز خود را ضایع سازید ، زیرا هرکس که نماز خود را ضایع نماید خدا او را با قارون و فرعون و هامان محشور نماید ، و برخدا حق است که او را با منافقان در آتش افکند ، پس وای برکسی که بر نماز خود مواظبت و نگهبانی ننماید .

سبب عزت موجود نماز است نماز              زینت درگه معبود نماز است نماز

بی نماز از نظر لطف خدا محروم است         شرع را مقصد و مقصود نماز است نماز

شاه عطشان که همه عاشق و دیوانه اوست   گفت عز و شرف و جود نماز است نماز